පරිවර්තනය: මහාචාර්ය කේ. එන්. ඕ. ධර්මදාස

සටහන: හතරැස් වරහන් [] ඇතුළේ ඇති සිංහල කොටස් ලිපියේ ඉංග්‍රීසි මුල් පිටපත අනුව යමින් මහාචාර්ය කේ. එන්. ඕ. ධර්මදාස ගේ අනුවර්තනයට අප එකතු කළ කොටස් ය.

– සිවුවැනි කොටස

ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාවන් (Axiomatic identities) නිර්මාණය

ඉහත විස්තරයේ දී අප දුටුවේ ගම්වලට සීමා වූ අනන්‍යතාවන් අභිබවා පවතින “සාසනය” අනන්‍යතාව ගොඩ නැගී ඇති සැටිය. මෙය ශ්‍රී ලාංකික සංස්කෘතිය තුළ පවතින යථාර්ත සිද්ධීන් පදනම් කරගෙන මානව විද්‍යාඥයා විසින් සංකල්පමය ලෙස හඳුනා ගැණුනකි [ a “form of nationhood” “ජාතියක් වීමේ තත්වය පිළිබඳ ආකාරයකි]. “අනන්‍යතාව” (identity) පිළිබඳ ප්‍රශ්නය මීට වෙනස්ය. ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ ඇති identity යන්න හා සමාන වචනයක් සිංහල භාෂාවේ නැත. මානව විද්‍යාත්මක විග්‍රහය අනුව identity යනු විග්‍රහය කරන්නා විසින් නිර්මිත සංකල්පයකි. ඉංග්‍රීසි axiomatic identity යන්න මා යොදන්නේ පුද්ගලයා විසින් තමාට ස්වභාවයෙන්ම ඇතැයි සිතන්නාවූ භාවමය වශයෙන් පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වන ප්‍රමාණාත්මක බැඳීම් දක්වන තත්ත්ව නිරූපනයක් අරභයාය. එහි පදනම උත්පත්තිය ය. “පුත්‍රයා” යනු අයිතිවාසිකම් හා යුතුකම් පොදියක් සහිත තත්ත්වයකි. “අනන්‍යතාවක්” ලෙස සලකන කල එයට පුත්‍රභාවය ගැන භාවමය හැඟීම් ද අන්තර්ගතය. කිසිවෙකු තම පුත්‍රභාවයේ පිළිගත් සම්ප්‍රදාය බිඳ පියාට ගෞරව කළ යුතු ද යනාදී ප්‍රශ්න නැගුව හොත් මහත් සංස්කෘතික කම්පනයක් සිදු වනු ඇත. මේ ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාවයන්හි පැවැත්ම අවිවාදයෙන් පිළිගැනෙනු ලැබේ. ඒවා පුද්ගලයාගේ පරිපූර්ණතාව (wholeness) තුළට කාවැදී ඇති දේය. ෆ්‍රොයිඩ් විසින් හඳුන්වා දෙන ලද ඊඩිපස් අර්බුදය (oedipal crisis) වනාහී පුත්‍රභාවය පිළිබඳ ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාව අරභයා ඇති වූ අර්බුදයකි. පුද්ගල අනන්‍යතාව හා සමූහ අනන්‍යතාව පිළිබඳ වෙනසක් නැත. මන්ද යත් පවුලකට අයත් වීම හා සමානව පෙළැන්තියකට ද (lineage) වර්ගයකට (clan) ද අයත් වීම සිදු වන බැවිනි. මේ සමූහ සීමා දැඩි සේ බෙදා වෙන් කළ නොහැකි නමුත් විග්‍රහයේ පහසුව සඳහා ස්වයංසිද්ධ (axiomatic) ගුණයක් ඇති සාමූහික අනන්‍යතාවන් ගැන සඳහන් කරනු කැමැත්තෙමි. එනම් කුල (caste) අනන්‍යතාවන්, පෙළැන්ති (lineage) අනන්‍යතාවන් රදළ තත්ත්ව, ආදිය මෙන්ම නවීන ජාතීන් ද ඇතුළත් පොදු ඒකීයත්වයක් අවධාරණය කරන සංස්කෘතික විඥානය ([උදා:] Islamic cultural consciousness) යි. අද දින උපදින්නට වෙර දරණ යුරෝපීයභාවය ද එබන්දකි. මේ සෑම අවස්ථාවකම අරමුණ වී ඇති නිෂ්පාදිතය හුදු නිකම්ම පහළ වූවක් නොවේ. එය ගොඩනැගීමට බොහෝ කටයුතු සිදු වී තිබේ. දැනට පවතින එබඳු අනන්‍යතාවන් වුවද වෙනස් වන සමාජ හා ඓතිහාසික අවශ්‍යතාවන්ට අනුව පුනර්නිර්මාණය කළ යුතුව තිබේ. ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාවන් සැම විටම අන්‍යයන් කෙරේ අසහනශීලී (intolerant) විය යුතු නැත. එහෙත් එසේ සිදු වන්නට ඉඩ තිබේ. යමෙකු තමා ප්‍රංශ ජාතිකයෙකැයි කියා ගැන්ම සැබවින්ම තමා ඕලන්ද හෝ ඉංග්‍රීසි ජාතිකයෙකු නොවන බව කීමකි. එය සතුරුභාවය පිළිබඳ ප්‍රකාශනයක් විය යුතු නැත. එහෙත් යුද්ධ, පා පන්දු තරඟ වැනි අර්බුද අවස්ථා වලදී ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාව තුළට උද්වේගය හා කැපවීම කාවැදේ. ඒ අනුව එය තමන් හා සමානව සරල ලෙස නිර්මාණය වූ [and opposed සහ ප්‍රතිවිරුද්ධ ] අනෙකක් [ the Other අනෙකෙකු ] හා ගැටෙන්නේය. මෙසේ ශක්තිමත් වීම හා දුබල වීම ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාවන් ගේ ස්වභාවය [a dialectical process inextricably associated හා අත්‍යන්තයෙන් බැඳුණු ද්වන්ධාත්මක ක්‍රියාවලියකි ] ය. මේ ක්‍රමාවලීන් ඓතිහාසික තතත්ත්වයන් අනුව සිදු වන බවත් ඒ එක් එක් අවස්ථාව සුවිශේෂව වටහා ගත යුතු බවත් කිවමනා ය.

ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාවන්හි සුවිශේෂතාව රඳා පවත්නේ උපත මත බව ඉහත සඳහන් කළෙමි. ඒ අනුව පෙළපතක, කුලයක හෝ ජාතියකට අයත් වීම සිදු වන්නේ උපත අනුවය. එහෙයින් බොහෝ දකුණු ආසියාතික භාෂාවල කුලය සඳහා යෙදෙන වචනය “ජාති” යන්නයි. එහි තේරුම “උපත” යන්නය. සිංහලයන් “nation” යනුවෙන් යොදන්නේ ද “ජාතිය” යන්නය. යුරෝපීය භාෂාවල “nation” යන්නද නිරුක්ති වශයෙන් උපත පෙන්නුම් කරයි. ඉයුජීන් වේබර් ප්‍රංශය ගැන විස්තර කර ඇති පරිදි (එහි) නූතන ජාතිකත්වය ගොඩ නැගීමේදී “උත්පත්තිය” පිළිබඳ කාරණය පුළුල් ලෙස ජාතියම සඳහා යොදා ගන්නා විශාල වූද සංකීර්ණ වූද සංස්කෘතික කර්තව්‍යයක් සිදු වී තිබේ යුරෝපීය චින්තනයේ ජන්මය හා සම්බන්ධ අනන්‍යතාව “natural” (ස්වභාවික) යැයි සැලකේ. පිටස්තරයෙකු එම ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාවය පිළිගෙන ජාතික රාජ්‍යක පුරවැසියෙකු වූ විට ඔහු “naturalized” (ස්වභාවීකරණය වූ) පුරවැසියෙකු යැයි කියනු ලැබේ.

මෙයට සමාන්තරව නූතන ජාතිකභාවයේ (nationhood) ඇති තවත් අංගයක් නම් ජන්මය වෙන අන් තැනක නොව [a particular සුවිශේෂී ] “භූමියේ [යක]” සිදුවිය යුතු බවය. ශ්‍රී ලංකාව ගැන සිතන විට මේ බුදුපහස ලත් බුදුන් විසින් තම සාසනය පවත්නේ යැයි අනාවැකි පවසන ලද මේ ශුද්ධ දිවයින පිළිබඳව යටත් විජිත යුගයකට පෙර පැහැදිළි නිරූපණයක් තිබුණු බව පෙනේ. වත්මන් අවධියෙහි ලොව සැම තැනම තම භූමිය පිළිබඳව පවුලට අදාළ උපමා රූපක ප්‍රභල ලෙස යෙදෙනු දැක්ක හැකිය. Patria, fatherland යනුවෙන් දැක්වෙන “පීතෘභූමිය” හෝ motherland “මාතෘභූමිය” යන රූපකයන්හි ප්‍රබල සංකල්පනය අනුව එය කෙළෙසීම මව කෙළෙසීම හා සමාන දරුණු ක්‍රියාවක් වේ. පීතෘභූමිය රැක ගත යුත්තේ පිය උරුමයෙන් එන නීතිමය අයිතිය හා වගකීම නිසාය. මේ නිරූපණයන් දෙකම මගින් නොසිතූ විරූ අන්දමේ ප්‍රවණ්ඩ ක්‍රියාවන්ට තුඩු දිය හැකි බව නූතන ජනවාර්ගික හා ජාතික ඝට්ටනයන්හි දී පැහැදිළි වී තිබේ.

ප්‍රචණ්ඩත්වයට මග පාදන්නේ ජාතිකවාදී සංස්කෘතික අනන්‍යතාව හා සම්බන්ධ කාමරාගය (passion) විසිනි. බෙනඩික්ට් ඇන්ඩර්සන් ජාතිකවාදය (nationalism) හා වර්ගවාදය (racism) හා දේශානුරාගය (patriotism) වෙන් වෙන් කොට දකින්නට වෑයම් කරතත් එය යථානුරූපී බෙදීමක් නොවේ. එකක් අනෙකකට පරිවර්තනය වීම පහසු හෙයිනි. ඇතැම් ශාස්ත්‍රඥයෝ එඩ්වඩ් ශිල්ස් අනුගමනය කරමින් බටහිර සමාජයෙන් බැහැර සමාජයන්හි ජාතිකවාදය හා මූලධර්මවාදය (fundamentalism) පැන නැගීම “මූලභූත පක්ෂපාතීත්වයන්” (primordial loyalties) පුනර්ජීවනය වීමක් සේ දකිති. එය තවත් නිග්‍රහාත්මක වචනයක් වූ “ගොත්‍රවාදය” (tribalism) හා සමග ද යෙදේ. ඔවුන් අපට කියන්නේ බටහිර සමාජයේ මේ මූලභූත පක්ෂපාතීත්වයන් ඊට වඩා තාර්කික වූ ජාතිකවාදී ප්‍රවාදයන් විසින් ආදේශ කර ඇත කියාය. මා දරන්නේ මීට වෙනස් අදහසකි. මූලභූතභාවය (primordiality) යනු ජාතිකවාදයේ අත්‍යාවශ්‍ය අංගයකි. ඉයුජින් වේබර් හා ලින්ඩා කොලී වැනි ශාස්ත්‍රවන්තයන් පෙන්වා දී ඇති පරිදි එය ප්‍රංශ හා ඉංග්‍රීසි ජාතිකවාද‍යේ අනිවාර්ය ස්වභාවයක් වූයේය. අන්‍යෝන්‍ය ප්‍රතිවිරුද්ධ ආගමික සම්ප්‍රදායන් දෙකක් එනම් කතෝලිකාගම හා ප්‍රොතැස්තන්තාගම ඒවාට පදනම් වුණි. [By contrast, primordiality in the sociological imagination is the idea that a particular identity comes from a long past, evoking passionate (xenophobic) responses which are almost innate (primordial). මීට වෙනස්ව සමාජවිද්‍යාත්මක පරිකල්පනයෙහි ලා මූලභූතභාවය යනු සුවිශේෂී අනන්‍යතාවක් සහජමය වන්නා හාම බඳු (මූලභූත) ලාලසාමය (අනිථිභීතිකාමය) ප්‍රතිචාර ඇති කරමින් දිගු අතීතයක සිට එන්නේය යන අදහසයි.] මට පෙනෙන හැටියට බටහිර උදවිය විසින් මෙම ලේබලය තමන්ගෙන් බාහිර උදවිය සඳහා, එනම් වෙනත් ගෝත්‍රයන්ගෙන් තර්ජනයට ලක්වූ ගෝත්‍රයන් සඳහා හෝ එකිනෙකා සමග යුද වැද සිටින ආගමික නිකායිකයන් සඳහා හෝ ඒ හා සමාන තතත්ත්වයක සිටින ජාතීන් සඳහා හෝ පමණක් යෙදිය යුතු නැත. මූලභූතභාවය වනාහි යුද්ධ හා වෙනත් යාන්ත්‍රණ මඟින් සංස්කෘතික වශයෙන් ගොඩ නගා, පෝෂණය කළ යුත්තක් වන අතර එය කිසියම් යුගයක පුරාණ කථා මගින් ද බැරෑරුම් සාහිත්‍ය කෘති මගින් මෙන් ම ප්‍රංශ ජාතිකයන්ගේ “La Marseillaise” වැනි සිත් අවුස්සන ජාතික ගීතයන් මගින් ද ජන පිරිසක ඓතිහාසික විඥානයට පුරුද්දා තිබෙන්නකි. මූලභූතභාවය ජාතික ජීවගුණය (spirit) ය. එය ජර්මන් අද්භූතවාදී ලේඛක ෆික්ටේ වැන්නන් විසින් පූජනීයත්වයෙහි ලා සලකන ලදී. සාමකාමී නැතහොත් සමෘද්ධිමත් යුගවල නිද්‍රොපගත ව සිටින එය ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාව අන්තරායට මුහුණ පා සිටින කල්හි පුනර්ජීවනය ලබයි. මෙහිදී අන්‍යයා (other) වෙත නිෂෙධනාත්මක ප්‍රතිරූපණ ආරෝපණය කරනු ලැබේ. “දුෂ්ඨ අධිරාජ්‍යය” (evil empire) “දුෂ්ඨ සංධානය” (evil empire) ලෙසින් හෝ අන්‍ය ජන වර්ගය යක්ෂ ස්වරූපයෙන් දැකීම ආදී වශයෙනි.

බෞද්ධයන් පිළිබඳ සළකා බලන [in the historically constructed and then essentialized and primordialized axiomatic identity ඓතිහාසිකව සංකථනය කරන ලද සහ ඉනික්බිති සාරාත්මවාදී කරණ ලද සහ මූලභූතකරණය කරන ලද ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාවයෙහි ] කල “සාසනය” යන්නෙහි අර්ථ දෙක විටින් විට ඉස්මතු වූ ආකාරය ඉතිහාසයෙන් දිටිය හැකිය. බෞද්ධ දර්ශනය අනුව ශරීරයට හෝ අහංභාවයට වෙනස් නොවී පවත්නා ස්වභාවයක් නොමැත්තේය. සියලු සංස්කාරයන් අනිත්‍ය, වෙනස් වන සුළු හෙයින් the doctrine emphasizes the fluctuating and senseless nature of all structures of existence. ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාවය ද බෞද්ධ දර්ශනයේ ඇසින් බලන කල “ව්‍යාජ විඥානයකි” (false consciousness) එහෙත් බෞද්ධ ඉතිහාසය තුළ ජනතාව විසින් වි‍ෙශ්ෂයෙන් සසුන හා ජාතිය අන්තරායට මුහුණ පෑ අවස්ථාවන්හි අත්විඳින ලද යථාර්ථය අනුව එය “යථාමය විඥානයකි” (true consciousness).

එසේ ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාවය යථාර්ථයක් වූ හෙයින් බෞද්ධ ඉතිහාසයේ විටින් විට දකුණු ඉන්දියාවෙන් පැමිණියවුන්, ඔවුන්ගේ දෙවිවරුන්, යාතුකර්ම, භාෂාව හා පාඨ ග්‍රන්‍ථ බෞද්ධභාවයට පත් කර ගැනීමක් හෙවත් සාසනකරණයක් [“naturalization” “ජාති ප්‍රවේශනය” ] කරගනු [a continual අඛණ්ඩව] දැක්ක හැකිය. දිගු කාලීන ඉතිහාස දෘෂ්ටියෙන් බැලූ කල බොහෝ සිංහලයෝ මෙසේ ස්වභාවීකරණය වූ දකුණු ඉන්දීය සංක්‍රමණිකයෝ වෙත්. මේ සාසනකරණය සිංහල බහුතරය වෙසෙන පෙදෙස්වල පහසු වූයේ සංක්‍රමණිකයන් ඊට ප්‍රතිරෝධයක් නොපෑ බැවිනි. ඒ ආකාරයෙන්ම යාපනේ අර්ධද්වීපයෙහි අඩුම තරමින් 15 වන සියවසට පසු කේරළ හා දමිළ ජනයා විසින් ආධිපත්‍ය දරන ලද හෙයින් එහි කලින් සිටි සිංහල භාෂකයන් අරභයා ද සිදු කෙරෙන්නට ඇත.

ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාව ජන්ම හා සම්බන්ධ නමුත් එය පුද්ගලයාට නිරායාසයෙන් ලැබෙන්නක් නොවේ. එය ඔහු විසින් උගත මනා ය. මේ ඉගනීම සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියක් විය හැකිය. සරළ උදාහරණයක් ගත හොත් මම පුතෙකු සේ උපත ලැබුවෙමි. ම විසින් මගේ සංස්කෘතිය තුළ පුත්‍රභාවය හා සම්බන්ධ අයිතාවාසිකම් හා යුතුකම් ඉගෙන ගත යුතුය. තවත් සමහර සංස්කෘතියක වැඩිවිය පත්වීමේ වතාවත් (puberty rites) විසින් එම සංස්කෘතියේ ඥාති වර්ගයාට සමාජ කණ්ඩායමට ඇතුළත් වීමට අදාල අර්ථය හා ශක්තිය ලබා දේ. මේ වතාවත් සමහරක් ඉටු කිරීම ප්‍රසන්න කාර්යයක් නොවේ. මේ ආකාරයේ උගැන්මේ ක්‍රියාවලියකින් පසුව සිදුවන අවසාන ප්‍රතිඵලය ය ස්වයංසිද්ධ අනන්‍යතාවය ලෙස සැලකිය යුත්තේ. “සිංහල බෞද්ධ” නම් සංස්කෘතික අනන්‍යතාව යනු විවිධාකාර වූ සමාජානුයෝජනය (socializing) උපක්‍රම හා සංස්කෘතික භාවිතාවන් සමුදායක අවසාන ප්‍රතිඵලය ලෙස ලැබෙන්නක් නම් එබඳු උපක්‍රමයන් නොපැවතුන අවස්ථාවක එය අසම්පූර්ණ ස්වභාවයෙන් පවතිතැයි කීම යුක්ති යුක්තය. මීට උදාහරණයක් දක්වනු කැමැත්තෙමි. මා ඉහත විස්තර කළ වන්දනා ගමන ඇරඹූ රම්ඹාදෙණිය වනාහි සිංහල ගමකි. එහෙත් එදා එහි බෞද්ධ පන්සලක් නොතිබිණි. අසල ගම්වලද තිබු‍ෙණ් නැත. පිරිතක් වැනි වැදගත් අවශ්‍යතාවක් සඳහා මදක් එපිට වූ ඇටන්වෙල ගමෙන් භික්ෂූන් කැඳවාගෙන එන ලදී. අපට එදා පෙනුනේ රම්ඹාදෙණිය ජනයා බෞද්ධ සංස්කෘතියට සම්පූර්ණයෙන්ම අන්තර්ග්‍රහණය වී නැත කියා ය. උදාහරණ වශයෙන් සියලු දෙනාම පාහේ දඩයමේ ගිය අතර මෙය උසස් ක්‍රියාවක් ලෙස සැලකුණි. වෙසක් දවසේ ම ගමේ ආරච්චි ගඟේ මාලු ඇල්ලුවේ බෞද්ධ ගමක කවදාවත් සිදු නොවන දෙයක් කරමිණි. . බෞද්ධ පින්කමක යෙදීමට පෙර දින රාත්‍රියේ යකුන්ගෙන් අවසර ගැන්මේ “forgiveness” චාරිත්‍රයක් තිබුණු කාලය ඇතැමුන්ගේ මතකයේ තවම තිබුණේය. මෙහි “යකුන්” යනු වැදි ජනයා සිය මුතුන් මිත්තන් සේ සලකන “නෑ යකුන්ය”. [I felt that this society was one time culturally close to those of the Vaddas in whose proximity they now live. මෙම සමාජය එක් කලෙක ඔවුන් අද ඔවුනට සමීපව වසන වැද්දන්ගේ ඒවාට සංස්කෘතිකමය වශයෙන් සමීප යැයි මට හැඟුණි.] මේ සාධකයන්ගෙන් පෙනෙන්නේ රම්ඹාදෙණිය යනු අප ක්ෂේත්‍ර පර්යේෂණ කරන විටත් සම්පූර්ණ බෞද්ධභාවයට පත් නොවී තිබුණු අතීත වැදි ගමක් බවය. මෙම සාසනකරණය වීම කලක සිට සිදුවෙමින් පැවති තැනකි. මෙය එක් තනි නිදසුනක් පමණක් නොව සාසනකරණ යනු සිදුවෙමින් පවතින ක්‍රියාදාමයකි යනු මගේ අදහසය. අප ඉහත සඳහන් කල පාඨග්‍රන්ථ අරඹයා මේ නිරීක්ෂණය යොදමින් ඒවා මේ ක්‍රියාදාමයට උපකාරී වන්නාවූ නිර්මාණ ලෙස ගිණිය යුතු වේ. මෙය අපි ඊළඟට සලකා බලමු.

(මතු සම්බන්ධයි)

කතිකා අධ්‍යයන කවයේ අවසරකින් තොරව මෙතැනින් උපුටා පල කිරීම තහනම්.